Nieśwież
Nieśwież
Kronika wspomina , iż książę Jurii (według innych Fedor) Nieświeski w 1244 walczył z Tatarami nad rzeką Kałką. W tym czasie miasto wchodziło w skład państwa Staro Kijowskiego. Ale osłabiona przez Tatarów Ruś była zmuszona rozstać się z częścią swojego terytorium. Na terenie współczesnej Biłorusi zaczęło formować się˙ nowe państwo, nazwane później Wielkim Księstwem Litewskim. W 1388 r. kniaziowie nieświescy Hrehory i Iwan składali hołdy na wierność Jagielle i Jadwidze.
Ale rozkwit i sława Nieświeża zaczeła się dużo później, dopiero wtedy gdy okolicznymi ziemiami zawładnęli wpływowi feudałowie – Radziwiłłowie. Od 1513 do 1939 Nieśwież i Radziwiłłowie byli nierozłączni.
Było kilka linii Radziwiłłow: linia Słucka, Nieświeska, Ołycka i inne. Pierwszy z przedstawicieli tej rodziny, Jan, zjawił się w Nieświeżu ożeniwszy się z Hanną, jedyną spadkobierczynią ówczesnego grododzierżcy Piotra Kiszki. Radziwiłłowie nie byli jeszcze księżętami. Pierwszym, który otrzymał w 1547 roku od cesarza Karola V tytuł książęcy św. państwa Rzymskiego potwierdzonym edyktem Króla Zygmunda Augusta z 1549 r., był energiczny, pryncypialny i młody Mikołaj Radziwiłł znany Czarnym, który odtąd podpisywał się jako książę na Ołyce i Nieświeży. W tym czasie Nieśwież był jednym z najważniejszych ośrodków magnackich w Polsce, książę spokrewniony był z królem poprzez ożenek jego siostry Barbary. W krótkim czasie wszyscy Radziwiłłowie przyjęli ten tytuł. Radziwiłł Mikołaj z przezwiskiem Sierotka był najbardziej niespokojnym i energicznym ze wszystkich nieświeskich Radziwiłłów. Człowiek ten podniósł swoje miasto na europejski poziom, zbudował zamek, kilka kościołów i ratusz, a na przedmieściu założył ogromny park «Alba». Sierotka władał miastem poczewszy od 1584r.
Po nim następowali kolejne Radziwiłłowie, a każdy z nich był odręną indywidualnością. Najbardzej znany był Karol Radziwiłł znany «Panie Kochanku». Choć sławę zawdzięczał nie zasługom dla Ojczyzny, nie gromadzeniem i pomnożaniem bogatstw, a przeciwnie nadzwyczajnymi zdolnosciami do dokuczenia każdemu, do marnotrawstwa i nadzwyczajnych pomysłów. Wielki łgarz, lubiący rzucać piaskiem w oczy, zdumiewać, postępujący wbrew ogólnie przyjętym normom, niecierpięcy postępowania zgodnego z prawem, pyszałek do szpiku kości. Latem jeździł saniami zaprzężonymi w niedźwiedzie drogą, na której zamiast śniegu leżała sól – przyprawa bardzo droga w tamtych czasach. Samo przezwisko świadczy, że był bałamutem zdolnym każdego wprawić w zakłopotanie.
Zespół zamkowo-pałacowy, dawna rezydencja Radziwiłłów
Jedna rodzina władała obszarem wiąkszym od takich państw jak Szwajcaria czy Austria.
Przez rok w latach 1623 – 1624 patron Polski kościoła katolickiego Św. Andrzej Bobola był rektorem kościoła w Nieświeżu , tu wspólnie z Albrychtem Władysławem Radziwiłłem zainicjował i propagował myśl uznania Matki Bożej Królową Polski.
Radziwiłłowie odchodzili a miasto zostawało. Płonęło w pożarach tak przypadkowych jak spowodowanych wojnami. Odbudowywało się po nich, odradzało z popiołów jak feniks. Potem płoneło znów. Taki był los wstystkich średniowiecznych miast i miasteczek, wystawionych na ciosy wojuących stron tak ze wschodu jak i zachodu.
Teraz o bogactwie Nieświeża mówi się w czasie przeszłym «Było ...». Tym nie mniej wyliczanie tych bogactw sprawia, że mówi się o mieście z szacunkiem «O, Nieśwież, no tak!»
Dawna rezydencja Radziwiłłów
Zgodnie z inwentaryzacją, tylko w jednym zamku wśród muzealnych osobliwości zachowywało się tyle bogactw, że starczyłoby na całe księstwo: dokumenty, zbroje rycerskie, ikony, obrazy przedstawiające sceny z mitologii. Wspomnienia tych bogactw dziś nie wywołują uczucia dumy, a wszystko dlatego, że zaginęły na wieczność. Na każdym z wywiezionych stąd arcydzieł winien być napis «ukradzione». W 1770 r. po zajęciu zamku przez Rosjan wywieziono litewskie archiwa , które tu się znajdowały do Petersburga gdzie znajdują się do dziś.
W 1886 roku znany artysta malarz Julian Fałat brał udział w polowaniu, zorganizowanym w Nieświeżu przez ks. Antoniego Radziwiłła dla pruskiego następcy tronu Wilhelma (od 1888 roku cesarza Wilhelma II). Powstał wówczas cykl akwarel i rysunków, który utrwalał najważniejsze sceny z tego polowania. Przyniosły one sławę polskiemu artyście, który zaproszony został na cesarski dwór do Berlina. Pełnił tam funkcję nadwornego malarza scen myśliwskich. Zaprzyjaźniony z rodziną Radziwiłłów wielokrotnie powracał do Nieświeża, by studiować motywy myśliwskie i przyrodę.
Brama Słucka
Przy wjeździe do miasta widoczny napis «������». Odtąd niewidoczny przewodnik oprowadza mnie po nim z zachwytem. Oto Słucka brama, wywołujące szczególne odczucie. A z oddali, jak piękna i surowa pani, na boku stoi sobie baszta dawnego klasztoru benedyktynek.
Główne zabytki miasta - zespół zamkowo-pałacowy, dawna rezydencja Radziwiłłów, w 2005 wpisany na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO i kościół Bożego Ciała (1584–1593), arch. Jan Maria Bernardoni, zbudowany na wzór rzymskiego kościoła II Gesu, był pierwszą na ziemiach Rzeczypospolitej budowlą w stylu barokowym , godnym podkreślenia jest fakt, że budowę rozpoczęto w cztery lata od zbudowania rzymskiego pierwowzoru, który był pierwszą budowlą barokową w Europie.
Kościół Bożego Ciała
W nawach bocznych i krypcie pod kościołem pochowano ponad 100 przedstawicieli rodu książąt Radziwiłłów. Ostatni pochówek w kościele był 8 czerwca 2000 r. w ścianę krypty wmurowano urnę z prochami zmarłego w Londynie księcia Antoniego Mikołaja Radziwiłła. W 1740 r. został założony przez księżną Urszulę z Wiśniowieckich, żonę Mikołaja Kazimierza Radziwiłła „Rybeńki” pierwszy na terytorium dzisiejszej Białorusi stały teatr „Komediohacius”.
25 października 1926 r. na zamku gościł Marszałek Józef Piłsudski, który przybył do Nieświeża, aby dekorować pośmiertnie orderem Virtuti Militari swego adiutanta, rotmistrza Stanisława Radziwiłła, poległego w wojnie
Miasto Nieśwież teraz odnowione!