Follow me on Academia.edu Holszany

Holszany

Holszany

 

     Holszany (��������) - dawne miasteczko, obecnie położona w rejonie oszmiańskim, w zachodniej Białorusi, w obwodzie grodzieńskim.

 

                                        W Holszanach urodziła się polska królowa Zofia Holszańska.

 

     Założycielem miasta, wg legendy, był Holsza, jeden z synów Romunta (kniazia litewskiego). Od Holszy wywodzi swoje pochodzenie ród Holszańskich. Holsza otrzymał dział za Wilią i założył Holszany. Syn Holszana Mindowg a syn Mindowga Algimont. Kniaziowie Holszańscy używali herbu Hipocentaurus. Algimont - na rozkaz Giedymina służył jako namiestnik w Kijowie i Perejesławiu. A jego syn Iwan wziął udział w ocaleniu Witolda z Krewkiego zamknięcia i wyjechał z nim w 1382 r. do Prus, za co nawet był pozbawiony księstwa. Był posłem i u Jagiełły. Właśnie jego Jagiełło posłał do Polski z prośbą o rękę królewny Jadwigi. A w 1384 r. znowu wyjechał z Witoldem do Prus i znów stracił Holszany. Z kolei jego córka Uljana była żoną Witolda. Zgodnie z nakazem Witolda opiekował się nią Jagiełło.

 

     Kniaź Andrej Iwanowicz Holszański ożenił się z księżniczką Drucką Aleksandrą i z małżeństwa tego zrodziły się trzy córki: Wasilisa, Zofia i Maria.

 

     Po śmierci Pawła Holszańskiego ostatniego dziedzica Holszan (biskupa łuckiego, a później wileńskiego), Holszany odziedziczyła księżniczka Helena Holszańska z linii Dubrowieckiej. Po jej zaślubinach (w roku 1525) z Pawłem Sapiehą, miasto jako jej posag przeszło w ręce rodziny męża. Ostatnimi dziedzicami majątku holszańskiego z rodu Sapiehów byli Kazimierz (zm. w 1639) i Tomasz (zm. w 1646). Majątek obciążony znacznymi długami powoli zmieniał właścicieli i podupadał.

 

                                                               Zofia Holszańska

 

     O dzieciństwie Zofii, przyszłej polskiej królowej wiadomo, że urodziła się w 1405 r. i wychowywała razem z synami księcia Semena. W r. 1420 zmarła Elżbieta Pilecka, trzecia żona Jagiełły. Stary król, w tym czasie już 71 letni, ciągle jeszcze nie miał syna. Kolejny raz chciano ożenić Jagiełłę z królową Ofką, wdową po królu Wacławie. Ale jednego ze swatających posłów Jagiełły wzięli do niewoli husyci. To zdarzenie bliscy króla potraktowali jako znak. Wtedy Witold zarekomendował ciotecznemu bratu krewną swojej żony Uljanę Holszańskej.

 

              Zofia Holszańska

 

     Jego zainteresowała 16 letnia Sonka. Ona odznaczała się wykwintną, subtelną urodą. Ponieważ, według starego obyczaju nie godziło się wydawać młodszej siostry przed starszą, Wasylisę pospiesznie wydano za Iwana , księcia na Bielsku, ślub Jagiełły i Zofii odbył się na Wielkanoc w Nowogródku 1421r., ale przedtem wybranka zmuszona była powtórnie przyjąć chrzest – przejść na katolicyzm przyjmując imię Zofia.

 

     Pierwsze miesiące po ślubie stary Król często wyjeżdżał Krakowa. Młoda żona na długie okresy zostawała w obcym środowisku. Prędko pokazała, że jest nie tylko doskonale przygotowana, ale i mądra. Król nawet stosował się do jej rad i zmienił pewne rzeczy w stosunku do poddanych. Zresztą kobieca mądrość i przebiegłość – dwie strony jednego medalu. Na koronację Zofii w 1424 r. przybyli monarchowie z sąsiednich państw. Koronacji dokonał arcybiskup gnieźnieński w obecności Branda de Castiglione, kardynała przybyłego z Włoch. Uroczystości trwały cały tydzień.

 

     31 Października 1424 r. Zofia w Krakowie urodziła syna. Noworodkowi przypisano aż 25 ojców chrzestnych w tej liczbie i papieża Marcina V. Otrzymał imię Władysława, tak jak ojciec. 10 Maja 1426 r. Zofia urodziła drugiego syna, który na chrzcie otrzymał imię Kazimierz. Żył krótko i pochowano go w grobowcu królewskim. 30 Listopada 1427 pojawił się na świecie trzeci syn, któremu nadano na chrzcie imię Kazimierz - Andrzej. Drugie imię otrzymał na cześć dziada Andrzeja Holszańskiego. Kiedy Zofia została brzemienna po raz czwarty jej wrogowie zaczęli rozgłaszać plotki, że zdradza ona króla. Król Jagiełło oddał żonę pod sąd. Ale Zofia wygrała proces. Uznano ją za niewinną. Kto nie widział ten nie wie, a pleść można, co ślina na język przyniesie?

 

     1 czerwca 1434 r. zmarł Król Władysław Jagiełło. Na łożu śmierci prosił, aby królem obrać starszego syna. Przy czym zdjął z palca pierścień – symbol związku z pierwszą żoną Jadwigą i przekazał synowi. Tak, dzięki Zofii była powstała królewska dynastia Jagiellonów, najpotężniejsza dynastia Europy XV i XVI wieku. Na polecenie królowej Zofii przetłumaczono z języka czeskiego Biblię, zwaną „Biblią królowej Zofii”, która jest najstarszym, znanym przekładem Biblii na język polski. Z małżeństwa Zofii Holszańskiej i Władysława II Jagiełły pochodziło trzech synów: Władysław III Warneńczyk, król Polski od r.1434 i Węgier od r. 1440 r.; Kazimierz, ur. 16 maja 1426 r., zm. 2 marca 1427 r.; i Kazimierz IV Jagiellończyk, wielki książę litewski od r. 1440, król Polski od r.1447.

 

                                                                                Zamek

 

     Zamek holszański wybudowano w 1610 na zlecenie Pawła Stefana Sapiehy, wicekanclerza Wielkiego Księstwa Litewskiego, właściciela Kodnia i pół Drui.

 

                     Rysunek starożytnego Zamku

 

     Holszany stają się własnością magnackiego rodu Sapiehów po wygaśnięciu Holszańskich. Sapiehowie - potomkowie Połockich bojarów od dawna byli uważani za najbogatszych i najbardziej wpływowych ludzi w Wielkim Księstwie. Ich zamek w Holszanach uważano za jeden z piękniejszych zamków na Wileńszczyźnie. Wznosił się na brzegu rzeki Olszanki. Był dwupiętrowy i w kształcie czworoboku z ośmiościennymi wieżami po bokach. Budynek posiadał system ocieplający, wodociągi i kanalizację. Pokoje gościnne oraz galerie zdobiły freski i bogata sztukateria, podłogi wyłożone były terakotą. Wokół zamku zbudowano 3 sztuczne jeziora, których dno wyłożono kafelkami. W książęcej rezydencji mieściła się okazała biblioteka i galeria obrazów.

 

     W ciągu wieków zamek kilkakrotnie przebudowywano. Zaczął też popadać w ruinę. W czasach "potopu szwedzkiego" został ograbiony i zniszczony.

 

            Ruiny zamku w naszych czasach

 

     W XIX w. zamek należał do rodziny Żabów. W 1880, kolejny właściciel (Gorbaniew) rozebrał wieże i część ścian pod budowę karczmy.

 

                                                    Kościół i klasztor Franciszkański

 

     Kościół i klasztor to inne zabytki miejscowości. Zostały ufundowane w 1618 przez Pawła Stefana Sapiehę. Wdowa po nim dobudowała do kościoła rotundę, w której umieściła marmurowy nagrobek męża oraz nagrobki jego trzech poprzednich żon. Nagrobki te pozostawały w świątyni do ok. 1970, kiedy to wywieziono je do Muzeum Starożytnej Historii Białoruskiej.

 

     Kościół p.w. Św. Jana Chrzciciela w Holszanach

 

     Osiedlając w Holszanach własnych mnichów franciszkanów książę Sapieha, jako prawdziwy reformator, chciał utworzyć w Holszanach duchowe centrum Europy. Ale w 1832 roku klasztor został zamknięty, a w jego budynkach są umieszczone jednostki wojskowe. W radzieckim czasie było tu magazyny.

 

Linki zewnętrzne:

 

Holszańscy

 

Globus.by