Brasław
Brasław
W stosunku do tego miasta mam niewytłumaczalne poczucie miłości i zainteresowania. W tym mieście po Akademii Rolniczej zacząłem pracę jako młody fachowiec. A miasto to ma długą historię, położone jest w bardzo pięknym miejscu, a jego ozdobą jest Góra Zamkowa. Naokoło przepiękne jeziora, powiada się, że z lotu samolotem obecne miasto wygląda jak wyspa na morzu.
Kilka słów o herbie
Herb Brasławia po raz pierwszy wspomniano w dokumencie ostatniego polskiego króla Stanisława Poniatowskiego, przedstawia znany symbol chrześcijański – oko opatrzności Bożej. Symbol ten powinien był nieść pomoc w trudnych chwilach, a błękitny kolor przypominał o potędze wodnych obszarów.
Nazwa
Jak wiadomo, nazwa miasta wywodzi się od imienia Połockiego księcia Braczysława? Nawet znany na Białorusi archeolog Aleksjew popierał tą wersję. Ale większość podobnych wersji jest czystą fantazją.
Nazwa Brasław wywodzi się z języka Bałtów. W swoim czasie jeszcze Żuczewicz jasno i dokładnie stwierdził, że „brasł” tłumaczy się na łotewski jako „bród”, płytka woda, a „brasława” – miejsce koło brodu.
Zgodnie z danymi archeologicznymi pierwszymi mieszkańcami grodziska byli Łatgałowie. Na współczesnej mapie Łotwy znajdujemy rzekę Brasde (dopływ znanej, Gawii), a na brzegu tej rzeki wieś Brasławai. W X1 w. na terytorium dzisiejszej Łotwy znajdowały się jeszcze dwie miejscowości o podobnej nazwie. Grodziszcze Zamkowa Góra znajduje się niedaleko płycizny między jeziorami Drywiaty i Nowiaty. Starzy mieszkańcy pamiętają jeszcze jak tą płycizną można było przejść na drugą stronę. Łatgalowie zamieszkiwali te ziemie kilka stuleci wcześniej od Słowian napływających tu z Księstwa Połockiego. Dlatego kiedy pojawił się książę Braczysław, zbieżność jego imienia z nazwą grodziska mogła być przez jego bliskich przyjęta z zadowoleniem.
Wygląd miasta z góry zamkowej
Początkowo gród należał do Łatgalii. Pierwsza jego wzmianka jest u kronikarza Stryjkowsiego. W 1065 r. Brasławszczyzna przechodzi pod władanie Książąt Połockich. Od drugiej połowy XIII wieku Brasław wchodzi w skład Wielkiego Księstwa Litewskiego. W testamencie Gedymina, Brasław był przekazany jego najmłodszemu synowi Ewnutowi. Dekretem Wielkiego Księcia Witolda przed 1423 r. w Brasławiu zostaje założona parafia pw. Najświętszej Marii Panny. Początkowo gród należał do dóbr królewskich, rządzili nimi starostowie. W końcu XV w. starostą był Jerzy Zenowicz. W czasie sprawowania rządów przez Zenowicza spłonął pierwszy brasławski kościół. W r.1498 Zenowicz otrzymał od króla Aleksandra Jagiellończyka potwierdzenie nadania, które uczynił wcześniej król Kazimierz Jagiellończyk, dające prawo dysponowania parcelami brasławskich mieszczan i zdążył jeszcze zbudować sobie na jednym z placów dom.
W 1500 r. do Brasławia przyjeżdża sam Wielki Książę Litewski, Król Polski Aleksander Jagiellończyk. Zatwierdził on fundusz Wojciecha Maniwida dla brasławskiego kościoła, a od siebie ofiarował plac z drugą karczmą oraz jezioro Nawiato , pisząc „i nikt nie ma prawa w nim niewodami i sieciami łowić – chyba na nasz przyjazd”.
Wielką Księżną Heleną
Dalsza historia miasta i zamku związana jest z młodą i piękną – Wielką Księżną Heleną, córką cara Iwana III. Król Aleksander pojął ją za żonę żeby umocnić pokój z Moskwą. Po śmierci Aleksandra, Helena przeprowadziła się do podarowanego jej przez męża Brasławia. Młoda wdowa składała szczodre ofiary na klasztor, zbudowała na Górze Zamkowej jeszcze jeden żeński klasztor z cerkwią Świętej Barbary. Królowa Helena zmarła w Brasławiu 24 stycznia 1513 r. Ciało jej zostało przewiezione do Wilna i pogrzebane w tamtejszej katedrze pw. Św. Stanisława.
W początkach XV1 w. Brasław przeszedł w ręce Jana Sapiehy, a następnie jego syna Pawła, marszałka Wielkiego Księstwa i starosty Brasławskiego. Od 1795 r., po trzecim rozbiorze Brasław znajdował się w zaborze rosyjskim. W okresie międzywojennym należał do Polski, był stolicą powiatu brasławskiego. Podczas II Wojny Światowej, Brasławszczyzna znajdowała się w rękach związku radzieckiego, litewskich, a w latach 1941–1944 pod okupacją niemiecką. Po zakończeniu wojny miasto włączono do Białorusi.
Zamek (Rysunek z muzeum krajowego)
Pracownik muzeum w Brasławiu K. Szydłowski w gazecie „Brasławska Gwiazda” pisze, że Górę Zamkową w Brasławiu otaczały drewniane umocnienia – wysoka palisada i wieże strażnicze. Tam toczyło się życie mieszkańców grodu. W XIII wieku funkcja tej twierdzy zmieniła się: zamek został centrum administracyjnym i miejscem rozmieszczenia garnizonu.
